İbrahim Aykaç
Klinisyen bir veteriner hekim kendisine henüz hiç gelmemiş hatta daha doğmamış kedi ve köpekler için neden endişelenir hiç düşündünüz mü?
Klinikteki rutin tedavi ve kontroller sonrası nöbetini devreden hekimler, evlerine gidip dinlenecekleri zaman sosyal medyada gördükleri ilginç yorumlar üzerine şok oluyor. Sarımsak ile iç paraziter etkenlerden korunduğunu savunan hayvan sahipleri, veteriner hekimlerin mama firmalarını el üstünde tutarak mama kazancı için mesleki etiği bir kenara bıraktıkları gibi suçlamalar, yeni tip coronavirus yüzünden evcil hayvanından vazgeçen insanlar…
5 yıl hekimlik eğitimi ardından mezuniyet sonrası da araştırmaya, çalışmaya, öğrenmeye devam eden veteriner hekimlerin bu gibi yanlışlıkları düzeltmeye güçleri yetmiyor. Evcil hayvanını muayene için getiren kişiler dışında bilgilerini sunabilecekleri mecralarda veteriner hekim olmadığı halde sağlık tavsiyelerinde bulunan çok sayıda kişi ve sayfa bulunuyor.
ÇİĞ BESLENME (BARF / RAW) TARTIŞMALARI
Bunlardan göze çarpan önemli bir kısım da son zamanlarda karşımıza sıklıkla çıkan ‘’barf / raw’’ beslenme firmaları. Bu firmaların iddiasına göre endüstriyel mamalar belirli problemlere sebep oluyor. Hatta sadece veteriner kliniklerinde satışına müsaade edilen ve veteriner hekim tavsiyesi ile özel sağlık durumlarında (strüvit, diyabet, obezite, kronik böbrek rahatsızlıkları vb.) kullanılması uygun olan mamaların bile bu sağlık problemlerini tedavi etmek yerine maskeledikleri iddia ediliyor.
Kaliteli endüstriyel mama üreticileri ise bünyelerinde yüzlerce veteriner hekim yanında gıda ve üretim mühendisleri de istihdam ederek uzun yıllardır kedi ve köpek beslenmesinde aktif rol oynuyorlar. Belirli hastalıklar için özel diyet seçenekleri sunarak piyasada tedaviye yardımcı beslenme seçenekleri oluşturuyorlar.
Küçük-orta ölçekli diyebileceğimiz barf / raw üreticiler, çiğ ete dayalı bu diyetin hayvan sağlığı için en ideali olduğunu savunuyorlar. Bu konudaki bilimsel çalışmalar kısıtlı. Bunun sebebini mama firmalarının ve veteriner hekimlerin mamadan elde ettikleri kazancı kaybetmek istememelerine bağlıyorlar.
“ÇÜNKÜ VETERİNER HEKİMLİK, HAYVAN SAĞLIĞI İÇİNDİR”
Bir veteriner hekim olarak bu gibi paylaşımları gördüğümde çok üzülüyorum. Çünkü veteriner hekimlik, hayvan sağlığı içindir. Klinisyen veteriner hekimlerin hiçbiri, özel rahatsızlığı ya da hastalığı bulunmayan evcil hayvanlar için mama tavsiyesinde ısrarcı olmaz. Kaldı ki mama fiyatlarındaki yükseklik çoğu üründe olduğu gibi döviz kuru kaynaklıdır ve aslında kar marjı göründüğünden çok düşüktür.
Barf besleme ile endüstriyel mama üreticileri arasındaki bu gerilim devam edecek gibi görünüyor. Ancak arada kalan her zaman klinisyen veteriner hekimler oluyor. Her veteriner hekim, bilimin ışığında hastalarına gerek gördüğü diyet programını zaten hazırlıyor. Hekimden hekime ve hasta sahibinin fikrine göre değişmekle beraber, çoğu zaman endüstriyel mamalar; kullanım kolaylığı, saklama kolaylığı ve uzun ömürlü olması ile tercih ediliyor.
Burada sıkıntılı olan durum, barf/raw firmaların henüz küçük ölçekli olmalarından kaynaklı sosyal medyada reklam yapma gereksinimi duyması ve bunun yol açtığı bazı tehlikelerdir.
TEPKİ GELİNCE REKLAM KALDIRILDI
Örneğin raw mama firmalarından birinin hazırlattığı reklam filminde: Veteriner kliniğine muayeneye gelen hasta sahipleri ile olan bir görüntüde; hekimin başını kaşıyarak elinden hiçbir şey gelmemesi sonucu eve dönen karakterler, internette karşılaştığı adı geçen firmanın reklamını görerek hasta köpeğin beslenmesini bu yönde değiştiriyor. Sonra ne mi oluyor? Hasta hayvan iyileşiyor ve ekranda bizi şu yazı karşılıyor: ‘’Kedi ve köpekler doğalarına uygun beslenmeye başlayınca, herhangi bir hastalık çoğu zaman kendiliğinden iyileşiyor.’’
Bu reklam ile sosyal medyada karşılaşan benim gibi birçok veteriner hekim tepki gösterdi ve firma sahibi reklamı kaldırdı. Bu gibi algılar sadece reklamda değil genel tavırlarında da maalesef göze çarpıyor.
Bu firmaların en büyük zaafı, paylaşımlarının altında bulunan yorumlarda çok yanlış yönlendirmelerin olması ve bunlara müdahale etmenin negatif algı oluşturacağından korktukları için takdir etmeleridir. Buna örnek olarak sarımsak gibi kedi ve köpekler için toksik olan bir sebze ile iç paraziter koruma sağlanmaya çalışılması gösterilebilir. Bilinmelidir ki pet kliniklerine sarımsak dolaylı toksemi gelişen çok sayıda kedi getirilmektedir.
“VETERİNER HEKİMLER BU TARTIŞMALARIN DIŞINDA TUTULMALI”
Endüstriyel mama karşıtlığı ve buna yönelik eleştirilere anlam verilebilir. Ancak klinisyen veteriner hekimler bu gibi tartışmaların dışında tutulmalıdır. Veteriner hekimler bir yemin ederek göreve başlarlar ve hayvan sağlığı için yanlış olan hiç bir uygulamayı destekleyemezler.
ÇİĞ BESLENME (BARF/RAW) İLE İLGİLİ AKILLARA TAKILAN 6 SORU
Bir veteriner hekim olarak barf/raw firmaları ile ilgili akla gelen bazı soruları sormak istiyorum.
1- Barf/raw firmalar doğallığı ön plana çıkarmalarına rağmen ne kadar doğaldırlar? Evcil kedi (felis catus) ve atası kabul edilen yabani kedi (felis silvestris) doğada sığır eti ile de beslenir mi?
2- Kabak, yeşil elma, zeytinyağı, pancar turşusu gibi ürünleri barındıran detoks karışımlarını, etçil (carnivor) canlılara tavsiye ederken bu ürünleri kedi ve köpekler için ‘’doğal’’ kabul ediyorlar mı?
3- Vegan hayvan sahiplerinin çiftlik hayvanlarının kesimine de karşı olduklarını bildiklerinden, son zamanlarda adı duyulan ve laboratuvar ortamında üretilen ‘’sentetik et’’ in de ileride tercih edilebileceğini söylerken bunu da ‘’doğal’’ olarak kabul ediyorlar mı?
4- Üretimhanede gerçekleştirilen doğru şoklama tekniği ve mikrobiyolojik testler yapılan etleri satmaları yanında insanların kendi satın aldıkları etler ile de bu beslemeyi uygulayabileceklerini söylemeleri ne kadar doğru?
5- Klinisyen veteriner hekimleri, sadece bu beslenme biçimini tavsiye etmedikleri için hatalı görmekte ne kadar haklılar? Neredeyse 100 yıldır ar-ge çalışmaları yapılan endüstriyel mamaları önermek hatalı bir hekimlik mi? Üstelik bu mamalar ile beslenen evcil hayvanların uzun yıllar yaşadığı hekimler tarafından kendi hastalarında da görülmesine rağmen…
6- Veteriner hekim olmayan kişilerin, sosyal medya sayfalarında ‘’uzman’’ görüntüsü çizerek beslenme tavsiyeleri vermeleri sadece veteriner hekimleri mi endişelendiriyor?
