Yeşim Yüksel
Hayvanlarda anomoli doğumlara sık rastlanmaya başlandı. Ordu’da dünyaya gelen tek gözlü buzağı doğumdam kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Funda Yıldırım‘a halk arasında Tepegöz olarak bilinen Siklopi anomali hastalığının ne olduğunu, neden kaynaklandığını ve tedavisinin mümkün olup olmadığını konuştuk. Funda Yıldırım, halk arasında tepegöz olarak bilinen ve adını, Yunan mitolojisinde alnının ortasında tek bir göz bulunan dev Kiklop’dan alan Siklopi hastalığının konjenital yani doğumsal bir anomali olduğunu belirterek şu sözlerle tanımladı: “Tıbbi olarak Holoprosensefali olarak da tanımlanan Siklopi anomalisi olan hayvanlarda kafatasında tek bir göz çukurluğu şekillenir. Göz çukurunda tek bir göz yuvarlağı mevcutsa gerçek siklopi, bir tanesi çok küçük diğeri büyük ve bitişik iki göz yuvarlağı şekillenmişse sinoftalmi olarak adlandırılmaktadır. Aslında siklopi olarak tanımlanan olguların çoğu gerçekte sinoftalmi’dir. Yüz yapısının çoğu kayıptır ve burun şekillenmeyebilir.”
Aklınız kedinizde kalmasın: Kedi kısırlaştırma hakkında merak edilen tüm detaylar için ziyaret edin.
Siklopi Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Siklopi hastalığının, embriyo şekillenirken ön beyin yarıkürelerinin ikiye bölünmesi sırasında meydana gelen hatalar sonucu nadiren ortaya çıkan bir anomali olduğunu söyleyen Doç. Dr. Funda Yıldırımhastalığın nedenleri hakkında şu bilgileri paylaştı: ”Hatalı genler veya bazı toksinler siklopi oluşumuna yol açabilir. Veratrum californicum, halk arasında Mısır Zambağı adı ile bilinen bitkinin gebeliğin erken dönemlerinde anneler tarafından yenilmesi sonucu kuzu ve oğlaklarda siklopi vakaları görüldüğü bildirilmiştir. Aynı zamanda, bu bitkinin alkoloidlerinden siklopamin’in fare ve tavşanlarda siklopi anomalisine yol açtığı deneysel çalışmalarda gösterilmiştir. Evcil hayvanlar arasında siklopi anomalisi kuzu ve oğlak dışında buzağı, tay, kedi, köpek vb. birçok türde tanımlanmıştır. Ancak sebepleri konusunda genetik hata, kromozomal anomali ve toksin ifadeleri dışında net bilgiler bulunmamaktadır. Sığırlarda Bovine viral diarrhea – mucosal disease (BVD-MD) isimli, doğumsal anomalilere yol açan hastalık ise gözün normalden küçük şekillenmesi (mikrooftalmi) veya retina gelişimi anomalileri gibi patolojilere sebep olsa da siklopi ile ilişkilendirilmiş bir BVD-MD olgusu henüz tanımlanmamıştır. Siklopi ya da sinoftalmi’nin insanlarda göz, beyin, kafatası ve yüzü de içeren nöral plağın hatalı gelişim sendromu sonucu şekillendiği, heterojen sebepler arasında çoğunlukla kromozomal anomalilere bağlı ortaya çıktığı literatürde ifade edilmektedir.”
Tedavi Şansı Var mı? Önlem Alınabilir mi?
Funda Yıldırım, ”Siklopi ile doğan hayvanlar, canlı doğmuş olsalar bile kısa süre içinde ölürler. Dışarıdan bakılınca yüzün tam şekillenmemesi ve tek göz oluşumunun arkasında, bu anomalide optik sinir, beyin yarıküreleri ve onu oluşturan sinir dokunun gelişimi eksik ve bozuk olduğu için tedavisi ne yazık ki mümkün değildir” diyerek anomalinin tedavisinin henüz olmadığını dile getirdi. Funda Yıldırım, önlem almak isteyen kişilere de önerilerde bulundu, ”Veratrum bitkisi çeşitlerinin bulunduğu bölgelerde otlatılan hayvanları bu bitkiden uzak tutmak önleyici olabilir. Bunun dışında, tüm hayvan türlerinde rastlanabilen bu nadir olgu konusunda önlem almak, sebepleri tam olarak bilinmediğinden mümkün görünmemektedir” dedi.
